Câu chuyện mái nhà trong kiến trúc

CÂU CHUYỆN MÁI NHÀ TRONG KIẾN TRÚC

Câu chuyện mái nhà trong kiến trúc. Mái nhà là kết cấu chịu lực và cũng là kết cấu bao che vững chắc cho ngôi nhà. Mái nhà giúp che mưa, tránh nắng và bảo vệ con người trước những tác động của thiên nhiên. Bên cạnh đó, mái nhà còn là biểu hiện của sự sum họp gia đình, là khát vọng ước ao hạnh phúc.
Mái nhà được liên kết với các bộ phận tường cột, dầm, giằng của công trình, tạo nên sự ổn định chung cho toàn công trình. Mái nhà có ảnh hưởng rất lớn tới mỹ quan công trình. Kiến trúc mái nhà thể hiện nét đặc trưng cho văn hóa vùng miền và tôn giáo.

Cấu tạo của mái nhà

• Kết cấu bao che: chống thấm, chống dột, che mưa, chắn nắng, cách nhiệt, giữ nhiệt, cách âm, chống cháy, chống tác hại của các loại khí.
• Kết cấu chịu lực: đảm bảo chịu lực dưới tác động của tải trọng tĩnh như tải trọng bản thân, tải trọng lớp lợp và kết cấu đỡ tấm lợp. Đồng thời đảm bảo chịu lực dưới tác động của gió, mưa.

Phân loại mái nhà

Tùy vào kỹ thuật kết cấu và tạo hình sẽ có các loại mái nhà khác nhau.
*** Theo hình thức

• Mái bằng: Mái nằm song song với phương mặt đất, có độ dốc nhỏ, kết cấu bền vững, khả năng chống cháy cao. Chúng ta có thể di chuyển, đặt để, thao tác các cấu kiện, vật dụng trên mái bằng. Tuy nhiên, nhà mái bằng dễ làm thay đổi chế độ nhiệt, ứ đọng nước mưa và không mang ý nghĩa tạo hình kiến trúc nhiều như mái dốc.
• Mái dốc: Mái dốc tạo với phương ngang một góc nhất định. Tuỳ loại vật liệu lợp mái và vật liệu khung mái cùng độ rộng diện tích che phủ mà mái có độ dốc khác nhau. Nhà mái dốc giúp nước mưa chảy nhanh, chống thấm, chống dột. Chúng ta di chuyển, thao tác trên mái dốc khó hơn mái bằng. Mái dốc góp phần tạo hình kiến trúc.
• Mái lệch: về mặt kết cấu, mái lệch giống với mái bằng. Tuy nhiên, độ chênh lệch và dốc 2 bên mái khác nhau

• Mái bê tông cốt thép: Mái nhà được đổ bê tông toàn khối hoặc lắp ghép những cấu kiện bê tông. Mái bê tông cốt thép có ưu điểm bền vững, chịu tải tốt nhưng khó tháo lắp khi cần di chuyển hay phá dỡ công trình.
• Mái khung (giàn) phẳng (với vật liệu tre – gỗ, thép): Mái nhà sử dụng kèo, vì kèo, tường thu hồi… chịu lực cùng các lớp kết cấu khác (tuỳ loại vật liệu lợp mái). Loại mái này dễ tháo lắp các cấu kiện. Kiểu mái này thường được sử dụng trong những thiết kế khu du lịch sinh thái hay nghỉ dưỡng.
• Mái giàn không gian (hay còn gọi là giàn thép không gian): Hiện nay mái giàn không gian được sử dụng nhiều trong các công trình cần không gian lớn như sân bay, gian triển lãm, sân vận động,… Giàn không gian cho phép vượt được những nhịp lớn và khá linh hoạt trong giải pháp tổ hợp hệ khung cũng như việc tháo lắp, di chuyển.
• Mái có kết cấu đặc biệt: Các dạng mái kết cấu vỏ mỏng, dây treo…

• Mái ngói: Nhà mái ngói có tính thẩm mỹ, khả năng tồn tại với môi trường cao. Mái ngói hạn chế tiếng ồn cũng như giảm lượng nhiệt hấp thụ, giảm sức tiêu thụ điện. Vật liệu ngói có trọng lượng nặng nên cần một kết cấu vì kèo, khung mái, tường và cột chống vững chắc.  
• Mái kính cường lực: Mái kính cường lực thường kết hợp khung gỗ hoặc sắt để lắp ghép, giúp lấy ánh sáng tự nhiên cho ngôi nhà, tiết kiệm năng lượng chiếu sáng. Mái kính cường lực chịu được rung chấn, sức gió và va đập mạnh. Mái kính cường lực giúp mang đến nét thẩm mỹ cao, tạo không gian thoáng đãng, sang trọng.
• Mái tole: Tole có trọng lượng nhẹ nên cấu trúc của hệ khung để làm điểm tựa cho tole rất đơn giản. Mái tole thường sử dụng bộ khung vì kèo bằng thép. Mái tole lắp đặt và tháo dỡ dễ dàng giúp tiết kiệm chi phí và thời gian. Tuy nhiên, mái tole gây nóng khi nhiệt độ bên ngoài cao, gây tiếng ồn khi mưa hoặc có một lực tác động. Mái tole được sử dụng phổ biến cho nhà kho, nhà xưởng…
• Mái tranh, mái lá: kết cấu khung mái là kết cấu tre hoặc kết cấu gỗ. Mái tranh, mái lá có trọng lượng nhẹ, dễ lắp đặt, đem lại sự thông thoáng và mát mẻ cho không gian trong nhà. Nhưng mái tranh, mái lá không bền như mái tole hay mái ngói
• Các vật liệu khác: bê-tông, thép – kính, gỗ – kính, bê-tông – ngói,…

Những xu hướng mái nhà trong tương lai

• Xu hướng kiến trúc tiết kiệm năng lượng: Mái nhà không còn xây dựng liên tục và dày khít như trước kia. Trên mái nhà thường được thiết kế một khoảng không gian đủ rộng để đón ánh nắng mặt trời.
• Xu hướng kiến trúc xanh: Các vật liệu xanh như gỗ, tre, trúc,… được sử dụng nhiều để tạo không khí mát mẻ, hòa nhập với thiên nhiên.
• Xu hướng kiến trúc độc đáo, sáng tạo: Mái nhà ngày càng được chú trọng vào thiết kế nhằm đem lại vẻ đẹp hài hòa giữa công trình và cảnh quan thiên nhiên xung quanh.